Trzeci panel pierwszego dnia Kongresu Polski Wielki Projekt dotyczył możliwości współpracy państw Inicjatywy Trójmorza (13 krajów UE od Bałtyku po Bałkany) wobec wyzwań związanych z Nowym Zielonym Ładem Unii Europejskiej. Dyskutowano o znaczeniu politycznym, gospodarczym i bezpieczeństwa regionu w kontekście rosnącej presji ideologicznej i energetycznej ze strony Brukseli oraz o roli USA w tym układzie.
We wstępie do dyskusji europoseł PIS - EKR Mariusz Kamiński Trójmorze ma ogromny potencjał strategiczny, lecz trudne jest jego polityczne zinstytucjonalizowanie z powodu rozbieżności między państwami (np. Węgry, Słowacja). Współpraca gospodarcza - infrastruktura, transport, energetyka, cyfryzacja - daje realne szanse rozwoju. Podkreslił, że Zielony Ład zagraża gospodarkom regionu i może być polem do wspólnego sprzeciwu.
Dzienikarz chorwacki Goran Andrianicz powiedział, że Chorwacja popiera ideę Trójmorza, ale działa w kontekście zależności od Niemiec i EPL. Jednak Inicjatywa straciła dynamikę po zmianie rządów w Polsce. Zielony Ład w Chorwacji nie jest głównym tematem, lecz stanowi ideologiczną próbę przebudowy społeczeństwa. Zaznaczył, że trzeba bronić suwerenności narodów i sprzeciwiać się centralizacji UE. Chorwacja dostrzega potrzebę szukania sojuszników w Europie Środkowej i obawia się wpływów rosyjskich na Bałkanach.
Kolejny uczestnik panelu czestki espert Jan Rafael Lupomeński mówił, że w Czechach Trójmorze początkowo postrzegano sceptycznie, ale po agresji Rosji na Ukrainę jego znaczenie wzrosło. Czechy widzą w nim instrument współpracy energetycznej i infrastrukturalnej. Jak zauważyl, Zielony Ład jest krytykowany przez wszystkie główne partie – traktowany jako projekt ideologiczny i forma podatku bez demokratycznej zgody państw. Czechy określają siebie nie jako „eurosceptyków”, lecz „eurorealistów” – chcą Unii współpracy suwerennych państw.
Zdaniem Michała Ossowskiego z Tygodnika Solidarność Zielony Ład zagraża bezpieczeństwu energetycznemu i żywnościowemu regionu, a polityka klimatyczna UE niszczy przemysł i rolnictwo, osłabiając zdolność obronną Europy. Według niego sprzeciw wobec tej polityki może być fundamentem współpracy państw Trójmorza. Jak zauważył, USA są kluczowym gwarantem bezpieczeństwa i jedyną realną siłą wspierającą Trójmorze, a Bruksela i Berlin próbują osłabić tę inicjatywę, obawiając się utraty wpływów.
Prowadzący panel, Grzegorz Górny wskazywał na brak wzajemnej znajomości i zaufania między narodami Trójmorza - zauważał, że społeczeństwa regionu mało wiedzą o sobie nawzajem, a obraz sytuacji w tych krajach kształtują głównie media niemieckie (np. Deutsche Welle). Według niego Trójmorze wymaga wspólnego mianownika, wokół którego mogłyby się zjednoczyć wszystkie 13 państw, i zasugerował, że sprzeciw wobec Nowego Zielonego Ładu może być właśnie takim polem współpracy. Podkreślił, że projekt Trójmorza – obejmujący energetykę, transport i cyfryzację - to inwestycja nie tylko gospodarcza, lecz także w bezpieczeństwo regionu. W zakończeniu stwierdził, że kraje Trójmorza powinny budować sojusz sprzeciwu wobec Zielonego Ładu, a nawet zasugerował, by taki pomysł przekazać prezydentowi Instytutu Pamięci Narodowej, Karolowi Nawrockiemu, jako inicjatywę polityczną.
Podsumowując panel, dyskutanci zgodzili się, że Trójmorze to potencjalny blok współpracy politycznej i gospodarczej Europy Środkowej, który może wzmocnić jej bezpieczeństwo i niezależność energetyczną. Nowy Zielony Ład UE postrzegany jest jako zagrożenie dla konkurencyjności i suwerenności krajów regionu. Wspólny sprzeciw wobec tej polityki może zjednoczyć państwa Trójmorza. Wsparcie USA jest uznawane za niezbędne dla powodzenia projektu.
Relacja: Margotte i Bernard
