Grudniowe spotkanie z cyklu „Nie bójmy się myśleć!” poświęcone było kwestii dawnych i współczesnych relacji Polaków z mniejszościami narodowymi, z którymi w jednym państwie wielu narodów przyszło nam niejednokrotnie współistnieć na przestrzeni naszych dziejów. Czy wiedza na ten temat może być przyczynkiem do poczucia dumy z tego, że jesteśmy Polakami, czy też odwrotnie, ma być powodem do wstydu? Nad tym pytaniem dyskutowaliśmy z publicystą Leszkiem Żebrowskim.
Sięgając do doświadczeń I Rzeczpospolitej, w której ugruntowało się silne poczucie polskiej wspólnoty narodowej, ewoluował system polityczny i jego instytucje, system gospodarczy i społeczny, kształtowała się kultura narodowa i zasady współżycia zbiorowego, trudno nie dostrzec, iż na tle innych państw Europy Polska była czymś wyjątkowym. Uświadomione poczucie wspólnoty narodowej wyprzedzało o wieki doświadczenia innych narodów naszego
kontynentu. Ustrój polityczny i gospodarczy oparto na wolności obywatelskiej i wynikających z niej przywilejach i obowiązkach, a także na cnocie Caritas. Samą zaś wspólnotę narodową ufundowano na bazie dobrowolnej przynależności, oznaczającej w praktyce otwarcie się na wszystkich, którzy gotowi byli służyć Polsce.
Wszystkie te cechy stanowiły o sile przyciągania polskiej idei narodowej, jej atrakcyjności politycznej i społecznej. Liczne nacje i kultury, które na przestrzeni wieków w Polsce znajdowały schronienie tu otrzymywały szansę na tworzenie dobrobytu i awansu społecznego. Rzeczpospolita dała pełną autonomię społeczności żydowskiej, gdy w Europie spotykały ją prześladowania. Rusinom zaoferowała przywileje ekonomiczne, pozwalające tworzyć dobrobyt na słabo zagospodarowanych terenach państwa. Ormianom – wolność handlu. Tatarom, Hugenotom, Starowiercom, czy Karaimom – schronienie i akceptację. Polska dawała szansę na stanie się wolnymi obywatelami i współtworzenia elity państwowej dosłownie wszystkim, którzy byli gotowi służyć wspólnocie. W imię zasady, iż sami są władcami swoich sumień.
Jeszcze w okresie przed rozbiorami i przed doświadczeniem zniewolenia, jakie stało się udziałem Polaków w XX stuleniu, znaleźć można źródła tej specyficznie polskiej tradycji wolnościowej, wyrażonej przez demokratyczny ustrój, podejście do gospodarki, czy wreszcie obronę praw człowieka, która na długo zanim ten termin zagościł w opisie relacji między narodami, kazał polskim królom chronić ludność cywilną przed działaniami zbrojnymi, a podległym im wojskom, ograniczać działania do obrony granic Rzeczypospolitej, tak by nie były nigdy siłą ekspansji, czy podbojów.
Do tego pięknego dziedzictwa nawiązywali Polacy w okresie zaborów – pielęgnując wspólnotę narodową na emigracji, a także podczas odbudowy państwa polskiego po I Wojnie Światowej. Dzisiaj my musimy do niej nawiązywać, starając się odtworzyć ciągłość tego naszego wiekowego doświadczenia, zerwaną przez lata komunistycznej i post komunistycznej dominacji. Dlatego tak ważna jest znajomość naszej historii, umiejętność dostrzeżenia zawartej w niej prawdy, przekonującego dyskutowania – apelował Leszek Żebrowski. Poprzez bowiem ciągłe przywoływanie i podkreślanie odosobnionych przykładów wynaturzeń, usiłuje się zachwiać w świadomości Polaków rzeczywiste proporcje dobra i zła. Poddawani pedagogice wstydu i zakłamywaniu historii stajemy się w ten sposób obiektem swoistej agresji ideologicznej. Dotyczy to zwłaszcza opisu szeroko pojętych relacji
polsko-żydowskich w okresie II Wojny Światowej, jak i po niej. Próbuje się nas przekonać, że jeśli nawet nasi rodacy ratowali Żydów z zagłady, to w znikomym stopniu i tylko we własnym interesie. Jest to zafałszowanie historii – dowodził nasz prelegent – choć trzeba nam się o to spierać na gruncie faktów. Musimy je jednak znać i odzyskiwać dla naszej świadomości. Szczególnie cenne są osoby, które mogą zaświadczyć o prawdzie wydarzeń, heroizmie postaw i moralnej sile naszej wspólnoty narodowej. Tylko tak pozostanie ona żywą, nie tylko w naszej świadomości, i jest szansa, że dziedzictwo to przekażemy przyszłym pokoleniom.
Zapraszamy do obejrzenia i wysłuchania relacji ze spotkania:
Photo, tekst: MiDSer
Video: AWar
Dziekujemy :)
