Książka o Angeli Merkel takiej, jakiej nie znacie, a nawet nie chcielibyście poznać

W klubie Ronina odbyło się spotkanie z Ewą Stefańską, tłumaczką książki “Matka chrzestna” będącej biografią Angeli Merkel. Komentatorem był socjolog i filozof społeczny, prof. Zdzisław Krasnodębski z Uniwersytetu w Bremie, a spotkanie prowadził Józef Orzeł. “Matka chrzestna", autorstwa niemieckiej publicystki Gertrudy Höhler, to książka odsłaniająca kulisy systemu władzy Angeli Merkel. Co ciekawe oryginalne wydanie szwajcarskie tej biografii ozdobione jest słynnym zdjęciem Donalda Tuska całującego dłoń kanclerz Niemiec, podobnie jak okładka polskiej edycji. Jednak w samej książce nie ma nawet wzmianki o polskim premierze. Skojarzenie tytułu książki i filmu "Ojciec chrzestny" jest oczywiste. Zdaniem autorki biografii, Angela Merkel nie realizuje żadnej strategii poza tą, która pozwala jej utrzymać się przy władzy. Bez skrupułów przywłaszcza sobie programy innych partii, niszcząc tym samym różnorodność sceny politycznej i paraliżując demokratyczną konkurencję. Abstynencja od wartości daje jej przewagę nad tymi, którzy reprezentują określone idee. Gertrud Höhler postrzega w działaniach kanclerz niebezpieczną tendencję dla Niemiec, a także dla Europy. Z unikania wszelkich deklaracji i obietnic oraz lekceważenia zasad moralnych przywódczyni Niemiec uczyniła swój program, co w konsekwencji prowadzi do odrzucenia najważniejszych reguł gry obowiązujących w demokracji. Angela Merkel stopniowo marginalizuje instytucje polityczne i dąży do centralistycznych rządów. “Książka jest krytyką rządów Angeli Merkel z pozycji konserwatywnych” – powiedziała Ewa Stefańska. Choć biografia ukazała się w Szwajcarii (żadne niemieckie wydawnictwo nie chciało jej opublikować), trafiła od razu na listy bestsellerów w Niemczech. Zainteresowanie czytelników było ogromne, publikacja doczekała się dwóch dodruków. Była szeroko omawiana w mediach. “Książka przedstawia Angelę Merkel taką, jakiej nie znacie, a nawet nie chcielibyście poznać” – mówiła tłumaczka Ewa Stefańska, opowiadając w skrócie o życiu, działalności i karierze politycznej córki pastora, obecnej kanclerz Niemiec. “Pochodzi z domu, w którym z jednej strony modlono się przed posiłkami, a z drugiej strony służono reżimowi, tworzono kościół w socjalizmie”. To sprzyjało relatywizmowi wartości. Po poznaniu Helmuta Kohla w 1990 r. jej kariera polityczna przebiegała szybko, już rok później została jego zastępczynią – wiceprzewodniczącą partii CDU. W 1999 roku dokonała aktu “ojcobójstwa” – opublikowała artykuł zawierający wezwanie, by “partia nauczyła się chodzić bez Kohla, zaczęła się modernizować. Merkel obaliła swojego protektora i zajęła jego miejsce. Miała w tym momencie najlepszą pozycję, by rozpocząć grę o najwyższą stawkę” – podkreśliła Ewa Stefańska. Przywołała credo Merkel: “Władza jest lepsza niż jej brak”. “Autorka korzystała z powszechnie dostępnych materiałów" – zaznaczyła Ewa Stefańska. – “Nie korzystała z tajnych dokumentów”. Niemiecka publicystka po prostu umiejętnie zinterpretowała doniesienia medialne. Gertrud Höhler opisuje “system M” – styl rządów Angeli Merkel, których wynikiem jest demontaż demokracji i przejście w kierunku tzw. miękkiego autorytaryzmu, co jest niebezpieczne dla przyszłości Niemiec. Kanclerz Niemiec w coraz mniejszym stopniu realizuje program własnej partii, a coraz więcej elementów przejmuje od innych ugrupowań, nawet postkomunistycznych. Dodała także, że to co się dzieje np. w strefie euro jest przełożeniem stylu sprawowania rządów Angeli Merkel na Europę. Przytoczyła słowa Joachima Gaucka: “Boję się nowoczesnego typu polityka, który całkowicie rezygnuje z treści”. Prof. Zdzisław Krasnodębski zaznaczył, że Angela Merkel rządzi Niemcami od 2005 roku i zapewne pozostanie nadal kanclerzem Niemiec. Co ciekawe, mimo że Niemcy Zachodnie przyłączyły i zdominowały Niemcy Wschodnie, na najwyższych stanowiskach w tym kraju – prezydenta i kanclerza stoją osoby pochodzące z byłego NRD. Jak stwierdził socjolog, zarówno bohaterka biografii, jak i jej autorka są córkami pastora – niemieckie elity protestanckie odgrywają nadal wielką rolę – jednak Gertruda Höhler wywodzi się z wyższej klasy Niemiec Zachodnich. Według profesora, sukces w Niemczech odnieśli nie ci najodważniejsi dysydenci z b. NRD, ale tzw. politycy zwrotu, pragmatyczni, “obrotowi”. “Jedną z fascynacji Merkel był język rosyjski” – zaznaczył prof. Krasnodębski. – “Wygrała olimpiadę języka rosyjskiego i w nagrodę pojechała do Moskwy”. “Ona rzeczywiście była zachwycona językiem rosyjskim”. – dodała Ewa Stefańska. – “Tam gdzie mieszkała, stacjonowało wielu żołnierzy sowieckich”. Jak stwierdził prof. Krasnodębski, ta miłość do Rosji, fascynacja kulturą rosyjską była typowa dla mentalności NRD-owskiej, a nawet w ogóle niemieckiej. Wyróżnieniem był wówczas wyjazd do Moskwy na studia. Prof. Krasnodębski zastanawiał się nad fenomenem popularności kanclerz Niemiec. Niemcy – stwierdził socjolog – próbują uciec od wielkich problemów, wielkich projektów politycznych i wolą apolityczną polityczność. Przytoczył słowa lewicowego socjologa, który określił sposób rządzenia Merkel terminem merkiawelizm czyli brak strategii i doraźność, które jednak prowadzą w rezultacie do hegemonii Niemiec. Ewa Stefańska dodała: “Sama Angela Merkel mówi: dziś mówię jedno, jutro powiem drugie, a wczoraj jeszcze coś innego myślałam. Wszystko zależy od warunków zewnętrznych”. Uczestnicy tego spotkania pytali m.in. o wątek polski w życiorysie Merkel, który został ujawniony niedawno. “To zastanawiające, że są takie luki w biografii tak potężnej kobiety” – powiedziała tłumaczka biografii kanclerz Niemiec. Prof. Krasnodębski w odpowiedzi na pytanie czemu tak późno pojawiła się informacja o tym wątku w życiorysie Merkel, odparł, że być może dlatego, że jej dziadek był dzieckiem pozamałżeńskim. Jednocześnie podkreślił, że wielu Niemców ma polskie korzenie, ale nie jest to coś czym się Niemcy chwalą. Rodzina Merkel dokonała wyboru opcji niemieckiej. Z kolei Donald Tusk w dzieciństwie mówił po niemiecku, w latach 90. wydawał książki o Gdańsku podkreślając jego wielokulturowość, jest człowiekiem pogranicza kulturowego, a jego rodzina wybrała opcję polską. Z tą polskością Tusk ma problem – stwierdził socjolog – i nie chodzi tylko o ten słynny artykuł w “Znaku” – “Polak rozłamany” (“Polskość wywołuje u mnie niezmiennie odruch buntu: historia, geografia, pech dziejowy i Bóg wie co jeszcze wrzuciły na moje barki brzemię, którego nie mam specjalnej ochoty dźwigać”.) Prof. Krasnodębski stwierdził także, że Donald Tusk odebrał nagrodę w Niemczech, ale to nie znaczy, że Polska odgrywa wielką rolę w polityce niemieckiej, Polska dla Niemiec nie jest politycznym partnerem (co najwyżej ważnym politycznym wasalem), stąd brak wzmianki w książce o polskim premierze, a Ewa Stefańska dodała, że Jerzy Buzek jest wymieniony w niej jedynie jako polityk europejski, a nie polski. W czasie spotkania goście odpowiadali także na pytania czy Merkel jest politykiem niebezpiecznym, ile naprawdę władzy mają demokratycznie wybrani przywódcy i na ile możliwa będzie władza suwerenna w Polsce.
Książkę “Matka Chrzestna. Jak Angela Merkel przebudowuje Niemcy” wydało wydawnictwo Zysk i Ska. Relacja: Margotte